Eskiden Kocaeli'ye bağlı olan Adapazarı ile bağlarımız sadece geçmişe değil aynı zamanda demir yollarına da dayanıyor. Gerek akrabalık gerek de ekonomik olarak birbiriyle bağı hala devam eden komşuların demir yolu mazisini ele alacağız...
125 yıllık Adapazarı Garı ve treninin hikayesi
125 yıllık bir geçmişe sahip olan Adapazarı garının Mithatpaşa'ya taşınması gündemde..Büyükşehir bu konuda çalışmalara başladı Tarihi Osmanlı İmparatorluğuna dayanan Adapazarı Garının hikayesini sizler için derledik.
125 yıllık bir geçmişe sahip olan Adapazarı garın ve Ada ekspresinin tarihine ait hatıraları derleyerek sizlerle paylaşmak istedik. Adapazarı Garı'na ilk tren 2 Haziran 1899 tarihinde geldi. 20 Nisan 1925 Adapazarı-Bolu tren hattının uzun zamandan beri yapılamamasının sebeplerine dair, Bolu Milletvekili Mehmet Vasfi Bey, TBMM Başkanlığı'na sözlü soru önergesi verdi.
10 Ekim 1953 Cumhurbaşkanı Celal Bayar ve Başbakan Adnan Menderes Adapazarı Şeker Fabrikası açılışını yaptılar. Şeker Fabrikası, Yazlık'tan Atatürk Bulvarı'na kadar 5 km demiryolu hattı yaptı. ( Bu demiryolu zemini hala orada bulunmaktadır)
Ekim 1956 Haydarpaşa-Adapazarı Demiryolu Hattı elektrikli hatta çevrildi. Adapazarı-H.Paşa arası 2,5 saate indi. 3 Aralık 1990 Tüvasaş'ın tamamen yerli üretimi, RAYBÜS Adapazarı-Haydarpaşa seferini 1 saat 20 dakikada gerçekleştirdi. 13 Şubat 1998 Sakarya Valisi Yener Rakıcıoğlu, Adapazarı-Haydarpaşa hattında hızlı tren sefere için TCDD Genel Müdürlüğü nezdinde teşebbüste bulundu. Haydarpaşa-Feneryolu arası demiryolu hattı 1871, Feneryolu-Pendik 22.09.1872, Pendik- Gebze 01.01.1873, Gebze- İzmit 01.08.1873 İzmit-Büyükderbent 02.05.1890, Büyükderbent-Mekece 01.09.1891 tarihinde işletmeye açıldı. 8491 metre uzunluğundaki Arifiye-Adapazarı arası şube hattının yapımına 1898 yılında başlandı. 1899'de yılındainşaatı tamamlanan gar binası ile Adapazarıdemiryoluna "merhaba" dedi.Adapazarı Gar'ı 118yıl yolcularına, seyyar satıcılarına mekan oldu. 6 Şubat 1977 tarihinde ilk sefer ile elektrikli tren Haydarpaşa'ya doğru yola çıkınca kara trene veda eden Adapazarı Gar'ı 1982 yılında da yerini yeni gar binasına bıraktı. Eski Gar; yıkıntılarının arasında binlerce hatırayı ve gözyaşını da tarihinin sayfaları arasına alarak "terk-i diyar ediyordu". Yakınında ve karşısında kurulu bulunan Arzu Sineması, Feza Sineması ve Fitaş Sineması'nın müşterilerini saat 24.00'de kalkan kara treni ile Mithatpaşa'ya, Arifiye'ye ve Sapanca'ya yolcu eden yine Adapazarı Garı'dır. Bugün sendika binasının bulunduğu yerde kurulu fayton durağından sırasını bekleyen faytonlar ile de binlerce gurbetçiyi ve yolcuyu gidecekleri köylerinin otobüsüne, evine ve oteline uğurlamıştı.
Haydarpaşa Garı'nın doğusundaki "SON DURAK" kardeşi olan Adapazarı Garı'nın kısa bir geçmişini bakalım.
23 Eylül 1856 günü bu topraklarda demiryollarının doğum günü olarak kabul edilir. İzmir-Aydın demiryolu için ilk kazmanın vurulduğu bu tarihten günümüze kadar geçen süre demiryolculuk tarihine olduğu kadar, Türkiye Cumhuriyeti'nin doğumunu, ekonomik, sosyal ve kültürel gelişiminde damga vurmuştur.
Tüm bu süreçte Demiryollarımız, ülkemizin kurtuluşunda, kalkınmasında, gelişiminde vücuda kan taşıyan damarlar gibi önemli bir işlev üstlenmiş, ülkemizin adeta can suyu olmuştur. Adapazarı, Anadolu'a yapımı tasarlanan demiryollarının devlet eli ile yapımı inşası kararlaştırılınca birkaç "Şanslı Anadolu Kasabası" arasına girdi, bir anda. 1871 yılında çıkartılan bir ferman sonucu Haydarpaşa-İzmit Demiryolu'na ilk kazma vurulması ardından üç bölüm halinde yapımı gerçekleşen hattın 1873 yılında tamamlanması sonrası 1898 yılında da 8491 metrelik Arifiye-Adapazarı Demiryolunun yapımı ile Adapazarı "Demiryoluna merhaba" demenin heyecanı yaşanmıştır.
Garın Çınarları Sapanca Erdemli Ormanlarından Geldi.
1898 yılında yapımına başlanması ardından açılışı yapılan Adapazarı Garı tek katlı sarı renkli binasının sol tarafında bir sundurma bulundururken kocaman bir de bahçeye sahiptir. Bahçesinin etrafında demir korkuluklar bulunan gar binasının etrafında bina bulunmadığı boş arazilerin ve tarlaların yer aldığını bugün elimizde bulunan ender fotoğraflardan ve o günleri yaşayanlardan görüp dinlemekteyiz.
Çevresinde bulunan asırlık çınar ağaçlarının daha fide olduğu günleri ve dikilişini anlatan 98'lik Sapanca Erdemli Köyü'nden Hüseyin Tıknaz çınarların dikildiği günü anlatırken heyecanını gizleyemeyenlerden."Adapazarı Garı'nın çevresine dikilen çınarlar Erdemli Köyü ormanlarından daha küçük bir fidan durumunda iken sökülüp getirilmiştir. Bizim köyün çınar ağaçları nerelere götürülmedi ki. Haydarpaşa Garı'na, Ankara Garı'na, Sapanca Tren İstasyonu'nun arka bahçesine dikildi, ikişer-üçer tane. Anıt Kabir'de bile var onlardan. Şimdi yanlarından geçtikçe o günü hatırlarım"
İLK BETON PERONLAR, EYLÜL 1939'da YAPILMIŞ
Bugün elimizde bulunan fotoğraflarda Adapazarı Garı'nın peronlarının bulunmadığını ve toprak zeminden trene binildiğini görürüz. Yani tren yolu ile yolcuların treni bekleme yerlerinin aynı seviyede olduğundan Adapazarı Garı'nda 18 Eylül 1939 tarihinde yolcu peronlarının betonlaşmasının adımı atılmış ve dolgusuna başlanmıştır. Peronların yapımı 1940 yılının Mart ayında tamamlanmış ve yeni peronların açılışı İkinci Dünya Savaşı'nın en ateşli ve kıtlık dönemlerine denk gelmesine rağmen yapılmıştır. 1940 sonrasında yaşanılan 1943 ve 1957 depremlerinde hasar alan Gar Binası, 1967 Depremi'nde kullanılmaz hale gelmişti. Hasar alan Eski Tarihi Sarı İstasyon Binası'nın yerine yenisinin yapılmasına ihtiyaç duyulmaya başlandığı günlerde Adapazarı Akşam Haberleri Gazetesi'nin 2 Mart 1968 tarihli nüshasında yayınlanan bir haberde "Devlet Demiryolları Genel Müdürü Adapazarı'na modern bir gar binasının yapımının kararlaştırıldığı" konu ediliyordu.
KARA TREN ADAPAZARI'na 1968'de VEDA ETTİ
Bundan sonrasını aslen Giresun ili Tirebolu ilçesi Karademir Köyü doğumlu olup, ilkokul sonrası öğrenimini Adapazarı Demiryolu Çıraklık Okulu'nda tamamlayan ve 1987 yılında emekli olup İstanbul Çekmeköy'e yerleşen elektrikli tren makinisti Ömer KOCUK"un anlatımlarından öğrenelim.
"Eskiden kara trenler vardı, sizde bilirsiniz. Az mı gittik ailecek, İstanbul'a. Camından dışarıya baktık mı kapkara olurdu yüzümüz. En güzeli de burnumuzun ucu kapkara olurdu, kömür dumanından. Şimdi o trenler yok, hiçbir yerde. Tarih oldular, nerede ise bizler tarih olacağız, onlar bizden önce çekildiler göz önünden. Evet, kara trenler bir karlı Ocak sabahı 06.18'de başlayan Adapazarı-Haydarpaşa Motorlu Tren Seferi ile 20 Ocak 1968 sabahı Adapazarı'na ve Tarihi İstasyon Binası'na veda ediyordu. Motorlu trenler aslında Adapazarı-Haydarpaşa Hattı'na yabancı değildi. Günde dört karşılıklı seferin yapıldığı 1955 yılının 13 Mayıs günü buharlı trenler yerlerini motorlu trenlere bırakmıştı ancak halkın yoğun isteği kara trenleri günde üç karşılıklı seferle yeniden hatlarda tutmayı başardı. Bu arada Demokrat Sakarya Gazetesi'nin 13 Mayıs 1955 Cuma gününe rastlayan nüshasında yayınlanan habere göre aynı hat üzerinde karşılıklı iki sefer yapan posta trenleri Haziran 1955'de seferden kaldırıldı. 1979 yılının bir Ağustos günü son seferini yaparak Adapazarı'na ve Gar Binası'na veda etti. Önce kara tren sonra da tarihi bina, geçmişinde ve hatıra fotoğraflarını Aile Albümlerinde ve gerisinde binlerce gözyaşı bırakarak aramızdan ayrıldı.
Yalnızca Adı Ada Ekspresi
Ankara İstanbul Yüksek Hızlı Tren hattının inşası nedeniyle 1 Şubat 2012 tarihinden itibaren seferlerine son verilen Adapazarı Bölgesel Trenleri 2015 yılı başında Arifiye Pendik arasında 3 hattın tamamlanmaması nedeni ile YHT hattındaAda Ekspresiadı ile 4 gidiş 4 geliş olmak üzere 8 sefer yapacak. Adapazarı'na gidecek ve Adapazarı'ndan gelecek yolcular Adapazarı-Arifiye arasında seyahatlerinde ADARAY'ı kullanacaklardı Ada Ekspresi ilk etapta Arifiye,Sapanca, İzmit, Gebze, Pendik istasyonlarında, 2015 yılı ortasında Körfez, Derince, Büyükderbent, 2016 yılı içerisinde ise Diliskelesi, Tavşancıl, Hereke, Kırkikievler ve Köseköy istasyonlarında duracaktır.
Ve bugün Ada Treni yerel seçimlere sayılı günler kala yeniden Adapazarı'nda seferlerine başladı.
KAYNAK: MEDYABAR